اخبار داخلی اقتصادی دغدغه‌های کسب و کار در هزاره جدید

سه شنبه 22 بهمن 1398

دغدغه‌های کسب و کار در هزاره جدید

از زمانی که کشاورزی و دامداری بوسیله انسان خردمند ابداع شد، زندگی نسل بشر دوره جدیدی از تحولات در مناسبات اجتماعی را تجربه کرد که با دوران غارنشینی پیش از آن تفاوتهای اساسی داشت.

*علی اصغر کیهانی*
*رئیس کمیته تخصصی توسعه کسب و کار کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران*
در نخستین قدمها اوزان و مقیاس‌ها بوجود آمدند. دوران اولیه کشاورزی [7000 سال تا زمان کشف و بکارگیری نخستین فلزات] باعث خروج انسان از غار و شکل گیری یکجا نشینی در دشتها و کوهپایه‌ها شد. در این بستر برخی الزامات روابط کاری و خرید و فروش بوجود آمد. به خاطر تنوع محصولات کشاورزی در هر منطقه و اقلیم، انگیزه‌های خرید و فروش و تجارت بوجود آمد و شهرنشینی ساختار حقوقی خود را پیدا کرد و به دنبال آن مشاغل خدماتی ایجاد شدند.
پس از کشف و بکارگیری انواع فلزات مشاغل تخصصی بیشتری در بستر تمدن بشری بوجود آمد و اینگونه بود که کارگاههای کوچک و بزرگ دایر شدند. قوانین و مقررات صنفی و روابط کارفرمایی و کارگری نیز بر اساس ضرورت و نیاز بوجود آمدند.
2000 سال پیش در جوامع انسانی بیش از یکصد رشته شغلی وجود داشت که در قالب کسب و کارهای کوچک و بزرگ سازمان اقتصادی جوامع شهری و روستایی را اداره می‌کردند.
جوامع بشری در بخش آبخیزداری و مهار آب و ساخت ابزار و ادوات کشاورزی به آرامی رشد کردند و در کنار این، با گسترش دیوان سالاری، گروهی از مشاغل و کسب و کارهای اداری و خدماتی تحت عنوان مشاغل دیوانی و اداری نیز بوجود آمدند. سربازی و جنگاوری از جمله مشاغلی بود که فراوانی آن نسبت به سایر مشاغل به جز کشاورزی بیشترین عده را داشت.
با آغاز انقلاب صنعتی و توسعه مصرف گرایی و ورود ابزارها و کالاهای جدید به زندگی انسانها، سبک زندگی جوامع بشری دگرگونی تازه‌ای را تجربه کرد و باعث توسعه و شکل‌گیری مشاغل جدید و تخصصی شدن مشاغل قبلی شد، به نحوی که در ابتدای قرن بیستم بیش از 200 رسته شغلی جدید بوجود آمده بودند که تا قبل از اختراع برق اسمی از آنها وجود نداشت. دنیای دیجیتال و الکترونیک و کامپیوتر و اینترنت نیز تحولاتی بس شگرف در ایجاد مشاغل جدید رقم زد که با ابتدای قرن بیستم قابل مقایسه نیست.
با توسعه روزافزون تجارت بین‌المللی، ضرورت تدوین استانداردهای واحدی برای نحوه انطباق کالاهای در حال مبادله ضرورت پیدا کرد. رفته‌رفته محصولات تولیدی و خدماتی که در سطح جامعه مبادله می‌شد، اگرچه نظام بازار رقابتی بسیاری از الزامات جاری را تعیین میکرد، لیکن استانداردهایی نیز بوجود آمدند که باعث تنظیم روابط در حوزه‌های دیگر می‌شد.
در تمام این ادوار در کنار قواعد و روابط مرتبط با مناسبات اقتصادی و دستمزد و حقوق که باعث تدوین و تکوین قوانین و مقررات می‌شد، موضوعاتی در حوزه‌های اجتماعی نیز اهمیت پیدا کردند. مواردی از قبیل اخلاق کسب و کار، رعایت حقوق مصرف کنندگان، تعهدات و تضمین‌های پس از فروش و مسئولیتهای اجتماعی و این اواخر، مسائل زیست محیطی و اقدامات بشردوستانه.
کمیته توسعه کسب و کار یونسکو با توجه به مأموریت سازمان اصلی خود، به دنبال شناسایی چالش‌ها و مناسبات جدید دنیای کسب و کار است.
اگرچه ایجاد شغل برای تمام انسانها در دنیای جدید ضرورتی حیاتی پیدا کرده است، لیکن تکنولوژی روز به روز ماشینها و رباتها را جایگزین انسانها کرده و فرصتهای شغلی را یکی پس از دیگری از بین می‌برد. در میانه چنین کش و قوسی به نظر می‌رسد ایجاد و تداوم هر شغل نیازمند داشتن ارزش افزوده‌ای در قالب یک کسب و کار است. اما این کسب و کارها نیز دائماً توسط الزامات مختلفی مقید می‌شوند. مشکل بزرگتر این است که هر الزام و قیدی که پیدا می‌شود، برای همیشه ماندگار شده و کتاب الزامات و محدودیت‌ها دائم قطورتر می‌شود. الزامات مربوط به حقوق فردی و انسانی، اولویت بخشیدن به اصل زندگی برای انسانها، مأموریتهای اجتماعی و عام‌المنفعه درون سازمانی و برون سازمانی و سلسله بحث‌های زیست محیطی و حفاظت از زمین، ایجاد و توسعه و حفظ فرصتهای شغلی را به کاری بس دشوار تبدیل کرده است.
سازمانهای مختلفی موضوعات متفاوتی را که آسایش و آسودگی انسانها را مبدأ تمام تحولات خود قرار داده‌اند، همه ساله پررنگ‌تر می‌کنند.
کاهش ساعات کاری روزانه و هفتگی، ضرورت بکارگیری و توجه به وضعیت زنان و معلولان، ضرورت توجه به شرایط کاری مادرانی که دارای کودکان خردسال هستند، ضرورت حفظ پاره‌ای از مشاغل تاریخی که حامل رگه‌هایی از فرهنگ عمومی هستند (صنایع دستی و مشاغل خانگی) و نیز ضرورت توجه به برنامه‌های فرهنگی و تفریحی و خدماتی و یا هرگونه اقدام که به همبستگی درون سازمانی منجر شود، از جمله موضوعاتی است که نیازمند حفاظت از آنها در برابر بی رحمی رقابت تجاری بر اساس سود بیشتر و اقتصاد آزاد هستیم.
کمیته کسب و کار یونسکو به دنبال آن است که با هم‌اندیشی اساتید و کارشناسان و پژوهشگران حوزه‌های مختلف بتواند این دغدغه‌ها را بصورت نظام‌مند شناسایی و در جهت ترویج آنها در کشور اقدامات مؤثری انجام دهد.
امید است همانطوریکه بسیاری از مفاهیم اولیه کسب و کار اعم از تعیین اوزان به منظور دقت در مقدار کالاهای در حال مبادله، اخلاق کسب و کار و فعالیتهای انسان دوستانه کسبه و تجار که در طول تاریخ در سرزمین ایران شکل گرفته و توسعه یافته و به دنیا معرفی شده‌اند، در دوران جدید نیز بتوانیم به پشتوانه فرهنگ کهنسال ایرانی در پاسخگویی به دغدغه‌های جدید دنیای کسب و کار یادگاری از خود باقی بگذاریم.